| |
|
La kojpo (sc. nomo: Myocastor coypus)
Aŭtoro: Christian Bertin Dato: Januaro 2011
1 Priskribo
La korpo de la kojpo estas kovrita de dika akvimuna felo, ŝatata de la peltistoj.
La kojpo estas multe pli granda ol la miogalo (fr: rat musqué) kun ronda vosto, kiam tiu de la miogalo estas ovala.
Adolta kojpo pezas inter 5 kaj 9 kilogramojn kun meza valoro de 6 kilogramoj kaj ĝi longas inter 40 kaj 60 centimetrojn kun vosto longa je 25 ĝis 45 centimetroj.
La kojpo aktivas prefere vespere kaj nokte sed ankaŭ tage.
Pro sia tropika origino, trorigoraj vintroj estas mortigaj por la kojpoj, male al la kastoroj. La frostego frostigas la voston de la kojpo, kiu mortas post gangreniĝo.
En sia origina ĉirkaŭo, la nombro de la kojpoj estas limigata de ties naturaj predantoj, kiuj estas la kajmanoj kaj la pumoj. En la landoj, kien ĝi estis enkondukita, estas neniu natura predanto por la adoltoj, sed la junaj kojpoj povas esti la predoj de mamaj predantoj, kiaj la foino (fr: fouine) aŭ de birdoj kiaj la marĉa cirkuo (fr: busard des roseaux) aŭ la turstrigo (fr: chouette effraie). 2 Vivejo
Kiam ili multas en iuj regionoj, ili kontribuas al la malstabiligo de la bordoj kaj plie pro la tero eltirita de la truoj al la kanaloj aŭ fosaĵoj, la kojpoj akcelas ilian repleniĝon.
Kelkfoje, la kojpoj reuzas la truojn faritajn de la miogaloj kaj konkurencas unu la alian.
La kojpoj kapablas ankaŭ konstrui folikabanetojn.
3 NutradoLa kojpoj estas herbomanĝaj ronĝuloj. Ili manĝas terajn kaj akvajn vegetalojn sed ankaŭ cerealojn (maizo, tritiko). Vintre, la kojpoj manĝas radikojn kaj arboŝelojn. Ili povas manĝi ankaŭ dolĉakvajn mitulojn.
4 Reproduktiĝo
Du junaj kojpoj en Plélan-le-Petit (22 - Côtes d'Armor)
En sia natura ĉirkaŭo, la kojpoj estas sekse maturaj, ekde kiam ili estas sesmonataj. La maskloj estas sekse aktivaj dum la tuta jaro. La inoj povas naski inter 2 kaj 9 idojn du- aŭ tri-foje jare, komence de aŭtuno kaj fine de vintro. La gravedo daŭras dum proksimume 130 tagoj. La idoj naskiĝas kun malfermitaj okuloj. La inoj mamnutras siajn idojn dum 7 aŭ 8 semajnoj. Rimarkinda estas la pozicio de la kojpinaj mamoj, pli proksimaj de la flankoj, kaj ne sub la ventro kiel por la plimulto de la mamuloj; tio ebligas al la inoj, naĝi kun la suĉantaj idoj. Kiam la idoj estas trimonataj, la patrino forlasas ilin. La kojpoj vivas dum proskimume dek jaroj. 5 La problemoj rilataj al la kojpojLa kojpo, pro sia vivmaniero kaj sia invada karakterizo, estas klasita inter la malutiluloj en pluraj eŭropaj landoj, inkluzive de Francio.
Ili estas akuzataj pro :
La "Ecological Society of America" klasis la kojpon kape de la dek ekzotaj specioj la plej malutilaj de Eŭropo. La eŭropa projekto Daisie (Deliverling Alien Invasive Species Inventories for Europe) klasis la kojpon inter la 922 specioj la plej invadaj.
En Italio, inter 1995 kaj 2000, malgraŭ batalplano de 3 milionoj da Eŭroj, la damaĝoj al la bordoj kaj agrikulturo estis taksitaj je 11 milionoj da Eŭroj.
En Francio, la kojpo estas oficiale registrita en la listo de la bestoj klaseblaj inter la malutiluloj. En iuj regionoj, ĝi estis la celo de kolektivaj batalplanoj, je la skalo de dekoj da komunumoj. La metodoj por lukti kontraŭ la kojpoj estas la samaj kiel por la aliaj malutiluloj: fusilpafo, arkpafo, kapto, elgrundigo, ktp. La venenado, malpermesita ekde 2006, kaŭzis gravajn damaĝojn al la ĉirkaŭo, mortigante aliajn bestojn kaj estis risko por la homa sano.
Inverse, kiam ili ne estas tro multaj, ili ludas pozitivan rolon en la bontenado de la vegetalaro de la marĉoj: junkoj (fr: roseaux), lemnoj (fr: lentilles d'eau).
6 La sandanĝeroj pro la kojpojFonto: http://www.piegeur61.com La leptospirozo estis propagata nur de la kloakratoj, kaj por tio ĝi estis aparta malsano de la parizaj kloakistoj. Esploroj de la bestkuraca lernejo de Nantes sciigis ke 60% de la kojpoj kaj miogaloj vivas kun leptospiroj similaj al tiuj de la kloakratoj. La homoj kaj la domaj bestoj infektiĝas per haŭta kontakto kun la urino de la kojpo, kiu estas la vehiklo de la leptospiroj. Kiam la homa epidermo kontaktas malpurigitajn herbojn, pajlon aŭ la kojpan felon la leptospiroj eniras la homan korpon tra la haŭtaj poroj kaj atakas la renojn kaj la hepaton. Ĉar tiu patologio estas malofta, la diagnozo estas ofte prokrastita kaj malfacile farebla. Unue la febro, poste simptomoj, kiuj similas al tiuj de iktero (flavmalsano, fr: jaunisse), pro tio ofte okazas kuraca eraro. Poste, tre grava febro, kaj la morto povas rapide okazi. Eĉ kuracita, la paciento ofte konservas neinversigeblajn gravajn lezojn de la hepato kaj de la renoj. Ŝajnas ke tiu malsano progresas. Ĉiujare, laŭ la Instituto Pasteur, oni nombras 300 malsanulojn kaj pli ol 30 mortintojn. Tiu zoonozo estas kontrolata de la Observejo de la parazitaj malsanoj (fr: Observatoire des maladies parasitaires). Por la preventado de la leptospirozo, gravas la persona higieno kaj la informado al la riskantoj (profesiuloj, kaptantoj, ĉasantoj kaj dolĉakvaj fiŝkaptistoj) pri la obeotaj reguloj: meti gantojn kaj botojn, eviti tuŝi la akvon per nudaj manoj, sisteme lavi siajn manojn. La banado en dolĉa akvo devas okazi en agnoskitaj banlokoj, kie la akvo estas ofte kontrolata. 7 Ĉasado kaj bredadoLa kojpo povas esti ĉasata aŭ bredata por sia felo kaj karno, kondiĉe de posedo de atesto de kapableco, same kiel por la bredado de la cervinoj aŭ aproj.
8 Receptoj de kojpoĈar la kojpo laŭ gusto kaj karno similas al la leporo, la receptoj de leporo estas uzeblaj por la kojpo kaj inverse. 8.1 Raguo de kojpoFonto: http://www.supertoinette.com Preparado: 60 min. Kuirado: 180 min. Ingrediencoj por 6 personoj:
Recepto:
8.2 Raguo de kojpoFonto: http://www.marmiton.org Ingrediencoj por 6 personoj:
Recepto:
8.3 Raguo de kojpo
Ingrediencoj:
8.4 Pasteĉo de kojpoFonto: http://www.marmiton.org Preparado: 30 min Kuirado: 1h30 Ingrediencoj por 10 personoj:
Recepto:
La sama recepto estas uzebla por fari leporan aŭ kuniklan pasteĉon.
9 Referencoj
|
 |
Bibliotekoj de esperanto en la mondo :
Niaj amikoj :
Panier/korbo
